30 september 2021
Schilderen, een hoes naaien voor een strandrolstoel, speksteen bewerken: duizendpoot Pia Hendriks (66) kan het allemaal. Maar vooral komt ze op voor een toegankelijker leven voor rolstoelgebruikers. “Toegankelijkheid is vrijheid.”
Ze heeft haar tiende schilderij afgerond. Een groot, kleurrijk doek van acrylverf. Het is een bijzonder schilderij want er staat iemand op die in een rolstoel zit. Net als Pia Hendriks zelf. “Het viel me al jaren op dat er geen kunst is die mensen met een handicap laat zien”, vertelt ze. “We kunnen wel naar een museum gaan maar daar herkennen we onszelf nergens in. Op tv ook al niet, want er zijn nauwelijks bekende Nederlanders met een handicap. Terwijl we onszelf best meer mogen laten zien.” ‘Waarom ga je niet zelf zulke kunst maken?’, vroeg iemand haar. En dat is precies wat Pia doet sinds ze met pensioen is. “Ik ben geen Rembrandt, maar vind het erg leuk om te schilderen. Het zijn eenvoudige schilderijen, al zijn de mensen die erop staan wel herkenbaar. Ze reageerden heel enthousiast. En het belangrijkste is: ik heb er veel plezier in. En ik daag mezelf graag uit.”
Spierziekte
De eerste 25 jaar van haar leven kon Pia lopen. Ze werkte net vier maanden als bibliothecaresse toen ze griep kreeg. Daarbij voelde ze steken in haar benen en kon ze zich niet meer bewegen. “Mijn huisarts dacht dat het psychisch was. Pas toen ik totaal verlamd bleek, werd ik doorgestuurd naar het ziekenhuis. Daar kreeg ik de diagnose Guillain-Barré Syndroom.” Bij deze auto-immuun spierziekte, die meestal plotseling ontstaat na een infectie, treedt (tijdelijke) verlamming op. Deze begint vaak in de benen en kan ook de ademhalingsspieren raken, zoals bij Pia. Ze werd drie maanden beademd en revalideerde daarna anderhalf jaar in het revalidatiecentrum. “De meeste mensen knappen helemaal op, ik had na anderhalf jaar revalideren nog deels verlamde handen en voeten, en een overactieve blaas. Toch, als je nagaat dat ik van top tot teen verlamd binnenkwam…" Inmiddels zit ze al ruim veertig jaar in een rolstoel en weet ze bijna niet beter. “Ik ben niet blij met mijn handicap maar het is een onderdeel van mijn leven. Misschien doe ik wat langer over mezelf aankleden en naar de wc gaan, maar verder leef ik zo normaal en intens mogelijk. Zevenendertig jaar werkte ik met plezier parttime op de bibliotheek van de Technische Universiteit Eindhoven. Sinds januari ben ik met pensioen. Ik ben getrouwd geweest en heb een dochter, die tot mijn grote verdriet overleden is.”
Goed geregeld
Pia maakt zich al jarenlang sterk voor een betere toegankelijkheid voor mensen met een handicap. De vrijheid om dingen zelfstandig te doen, is heel belangrijk voor haar. “Op mijn werk stond de koffieautomaat te hoog, ik kon er net niet bij. Collega’s namen altijd koffie voor mij mee, maar ik wilde ook zelf koffie kunnen halen. Al die jaren bleek het niet mogelijk om de koffieautomaat lager te plaatsen. Dan voel je je afhankelijk en dat is niet fijn.” Nog zoiets. Pia vindt het leuk om in kapelletjes kaarsjes aan te steken, alleen zijn deze vaak niet voor rolstoelen toegankelijk. “Ik moet altijd iemand vragen om te helpen, maar natuurlijk doe ik het liever zelfstandig.” Jarenlang zette Pia zich in voor Platform Gehandicapten en nu is ze beheerder van de Facebookgroep Nederland Toegankelijk. “Toegankelijkheid is vrijheid. Thuis doe ik gewoon mijn eigen ding, maar als je eropuit gaat is het meestal zoeken. Voor het sanitair bijvoorbeeld hebben mensen in een rolstoel aanpassingen nodig. Daarom wil ik dat hier duidelijke informatie over is, zodat je weet: als ik daar naartoe ga, is het goed geregeld. Dan hoef je je daar niet druk over te maken en ga je er meer ontspannen naartoe.” Sinds een paar jaar gebruikt ze de app HogeNood, en dat scheelt al enorm. “Wat een verademing! Hierin vind ik alle (semi-)openbare én rolstoelvriendelijke toiletten.”
Pimp je strandstoel
Pia is dol op het strand. Maar kan ze er ook naartoe? Is er een pad naar de zee aangelegd, zijn er speciale strandrolstoelen te leen of te huur? En bij welke strandtent kunnen rolstoelers makkelijk naar de wc? “Die informatie wil je hebben vóór je naar het strand vertrekt. Daarom beheer ik voor Nederland Toegankelijk een lijst met stranden in Nederland die goed toegankelijk zijn voor rolstoelers. Ik houd de lijst up to date en mail ‘m op verzoek toe.” En over strandrolstoelen gesproken: die zien er veel te klinisch uit, vindt Pia. “Op het strand mag het wel wat vrolijker. Daarom ben ik strandrolstoelen gaan pimpen. Op mijn naaimachine naaide ik achttien stofhoezen met een tas eraan voor de rugleuning van strandrolstoelen. Allemaal van gestreepte stof in vrolijke kleuren.” Toen ze de hoezen ging uitproberen in Scheveningen vonden de rolstoelverhuurders ze zo mooi dat ze gratis een elektrische strandrolstoel mocht lenen.”
Vrij op de handbike
Naast al haar bezigheden heeft ze dus ook nog tijd om te schilderen. Dat doet ze gewoon in de woonkamer. Pia schildert de mensen in hun rolstoel vanuit een laag standpunt. “Mijn insteek was eens niet van bovenaf bekeken te worden, maar op hetzelfde niveau. Het is namelijk best vervelend dat je je als rolstoelgebruiker lager bevindt dan andere mensen. Je wordt vaak over het hoofd gezien.” Ze vindt het ontzettend leuk dat drie van haar schilderijen binnenkort te zien zijn op een medewerkerstentoonstelling van de TU Eindhoven. “De samenstellers van de tentoonstelling vroegen hoe hoog ze mijn schilderijen moeten ophangen. Echt geweldig dat ze dat deden. Het is best een dilemma. Want als ze laag hangen, kunnen rolstoelgebruikers ze goed zien maar moeten anderen door de knieën. ‘Denk er maar eens goed over na’, mailde ik terug.” Ook speksteen bewerken is een hobby van haar. “Ik geniet van het zoeken naar een vorm.” Maar het allerfijnst voelt ze zich als ze eropuit gaat met haar handbike. Ze koppelt ‘m aan haar rolstoel en fietst zo dertig kilometer als ze daar genoeg energie voor heeft. “Dan voel ik me echt op en top vrij. Ik zou graag een fietsvakantie doen, al is dat best een hele uitdaging. Daarvoor moet ik eigenlijk verder kunnen fietsen. Ik ben al 66 en ‘zwaargewichtig’, zeg ik zelf altijd, dus of ik dat ooit haal, weet ik niet. Maar je mag altijd ambities en dromen houden.”