Lia van Leeuwen deelt anekdotes uit de praktijk


2 oktober 2020


“Een stoma is vervelend, maar je moet het jezelf ook niet te moeilijk maken”, vindt Lia van Leeuwen (74). Zelf gaat ze al dertig jaar heel open, pragmatisch en vindingrijk met haar stoma om. Als buitendienstmedewerker van een medisch speciaalzaak was ze met die nuchtere houding een bron van inspiratie voor veel cliënten. Ze deelt een paar leuke anekdotes uit de praktijk.


“Eindelijk even normaal over die stoma praten”


“In mijn werk was ik hele dagen onderweg. Had ik een vol zakje? Dan zette ik de auto stil en verving ik het gewoon achter het stuur, zo goed en kwaad als het ging. Ik vond het heel belangrijk mensen te helpen er ook vooral pragmatisch mee om te gaan. Want anders maakt het je veel te afhankelijk. Je moet je stoma beheersen, of anders beheerst het jou.”


Desnoods met slootwater

“Eén zo’n ‘onderwegmoment’ weet ik nog goed. Mijn zakje was vol en ik had alles bij me om me te verschonen, behalve water. Ik had mijn flesje helemaal leeggedronken. En tja, ik had toch echt een vochtig doekje nodig. Ik stond midden tussen de weilanden me af te vragen wat ik kon doen, toen ik verderop een sloot zag. Het was het enige water in de buurt. Dus ben ik daarheen gelopen om mijn doekje nat te maken. Hygiënisch gezien is het natuurlijk geen ideale oplossing, maar soms moet je roeien met de riemen die je hebt. Ontlasting is natuurlijk sowieso al niet steriel. En het zakje laten zitten was geen optie, dan had ik lekkage gekregen of was mijn huid misschien wel stuk gegaan. Sindsdien zorgde ik er wel voor dat ik altijd genoeg water bij me had!”


Niet meer teruggekomen

“Op een dag bracht ik materiaal bij een mevrouw die al jaren de deur niet meer uit was geweest. Haar man deed alles voor haar. Zoals veel mensen in de tijd, hadden ze het idee dat je er met een stoma niet meer op uit kon. Ik zei: ‘Nou, dan ga ik maar gauw naar huis. Want ik heb ook een stoma.’ Het stel was verbaasd, maar we kregen er een leuk gesprek over en ik liet mijn stoma zien. Veertien dagen later kwam ik weer. Tot mijn verrassing was mevrouw niet thuis. ‘Waar is uw vrouw?’ vroeg ik aan haar man. ‘Ja, ik ben blij met u!’, was zijn reactie. ‘Ze pakte mijn portemonnee, is naar buiten gegaan en is sindsdien elke dag de deur uit.’ Kijk, dat zijn toch zulke leuke ervaringen! Het enige wat deze vrouw nodig had, was even wakker geschud te worden.”


Een sticker voor seks

“Och, en dan was er dat meiske, een jonge vrouw eigenlijk. Ze had een licht verstandelijke beperking en woonde sinds kort samen met haar vriend. Toen ik bij haar was om stomamateriaal te brengen, vroeg ze me hoe het nou moest met de seks. Ik zei: ‘Weet je wat je doet? Je koopt een hele leuke, grote sticker en plakt die op het stomazakje.’ Haar moeder was erbij en ze zijn nog dezelfde middag stickers gaan kopen. Toen ik een paar weken later weer kwam, vroeg ik natuurlijk hoe het afgelopen was. ‘Nou,’ vertelde het meisje, ‘ik had een hele leuke sticker. En toen mijn vriend het zag moesten we heel hard lachen. Maar we hadden geen seks.’ Prachtig toch? Die sticker had haar toch maar mooi geholpen het ijs te breken.”


Drie man personeel

“In al die jaren kwam ik bij hele verschillende mensen, van Limburg tot Groningen, van rijk tot arm. Ik herinner me een meneer in Wassenaar die blij was met mijn komst. Hij woonde heel chique, had drie man personeel rondlopen. Toen ik binnenkwam hoorde ik zijn vrouw in de woonkamer tegen de huishoudster zeggen: ‘Gertrude, mijn lepeltje ligt verkeerd’. De man had recent een stoma gekregen. Toen hij mij zag, met de doos materiaal onder mijn arm, vroeg hij: ‘Hebt u er verstand van?’ ‘Ik heb er zelf één’, antwoordde ik. Hij stuurde zijn eigen verpleegkundige weg en zei: ‘Doe de deur dicht alsjeblieft. Ik ben al die mooie praat zo zat. Kan ik het eindelijk even normaal met iemand over die stoma hebben.’ Ik hoop maar dat de verpleegkundige zich niet al te gepasseerd heeft gevoeld.”


Naaimachine mee

“Ik herinner me ook een leuk jongetje dat last had van een prolaps. Bij ongeveer elke beweging kwam zijn darm een stukje naar buiten. Ik had een stomakap voor hem bij me, maar de bandage om hem op zijn plek te houden paste niet. Dus ben ik diezelfde avond teruggekomen met mijn naaimachine om de bandage ter plekke voor hem op maat te maken. Gezellig hoor, zo ’s avonds ineens bij een ander gezin in de huiskamer te zitten. Het mooiste was natuurlijk dat het kind vanaf dat moment weer vrij kon bewegen. Dat zijn zulke belangrijke dingen! Een stoma is altijd maatwerk. Het is een zoektocht naar wat past en werkt. Ik vind het waardevol dat ik mensen daarbij heb kunnen helpen.”


  "Ik heb een zakje nodig om te leven, nou en?"

Lees mee

Lees hier hoe Lia dertig jaar geleden een stoma kreeg, over het taboe op stoma's en het verschil tussen toen en nu.